Niniejszy cykl prezentuje wyniki badań historyków i archeologów Instytutu Historycznego Uniwersytetu Szczecińskiego. Gospodarzem tego programu realizowanego wspólnie z portalem wSzczecinie.pl jest dr hab. Eryk Krasucki, prof. US.
ODCINEK 1: O CMENTARZU JANOWSKIM WE LWOWIE
Gośćmi pierwszego odcinka nowego cyklu „Nos Kleopatry i wąsy Borkowicza. Spotkania z uniwersytecką historią i archeologią w Szczecinie” są dr Barbara Patlewicz i prof. dr hab. Ryszard Tomczyk z Instytutu Historycznego Uniwersytetu Szczecińskiego, którzy w latach 2014-2017 realizowali grant Narodowego Programu Humanistyki MNiSW Lapides clamabunt. Cmentarz Janowski we Lwowie. Polskie dziedzictwo narodowe. Wyniki przeprowadzonych badań zostały opublikowane m.in. w wydanej w 2017 roku dwutomowej monografii Cmentarz Janowski we Lwowie: polskie dziedzictwo narodowe uhonorowanej Nagrodą im. Oskara Haleckiego w konkursie Książka Historyczna Roku.
Na początku listopada 2021 r. informacje i zdjęcia zebrane podczas realizacji projektu zostały zaprezentowane również na stronie internetowej Cmentarza Janowskiego, która wraz z geoportalem i wyszukiwarką grobów została przygotowana przez firmę GISPRO z inicjatywy Instytutu Historycznego, przy wsparciu finansowym Uniwersytetu Szczecińskiego https://cmentarzjanowski.com.pl
W rozmowie z prof. Erykiem Krasuckim naukowcy dzielą się swoimi refleksjami na temat prowadzonych badań, opowiadają o ich specyfice i trudnościach z jakimi musieli się zmierzyć. Odsłaniają także kulisy nowego lwowskiego projektu realizowanego od roku 2018. Gościem specjalnym programu jest Szymon Krzyżanowski z firmy GISPRO, który opowiada o geoportalu i jego funkcjonalności zwracając uwagę na możliwości jakie stwarzają nowoczesne technologie do prezentowania danych uzyskanych w wyniku badania źródeł historycznych.
ODCINEK 2: RADZIECKIE MAGAZYNY GŁOWIC ATOMOWYCH W POLSCE
Gościem prof. Eryka Krasuckiego w drugim odcinku cyklu „Nos Kleopatry i wąsy Borkowicza. Spotkania z uniwersytecką historią i archeologią w Szczecinie” był prof. Grzegorz Kiarszys z Katedry Archeologii Instytutu Historycznego US, który w latach 2018-2019 realizował grant Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego pt.: „Radzieckie magazyny głowic atomowych w Polsce. Pomiędzy dziedzictwem a zapomnieniem”. Wyniki badań zostały opublikowane w monografii pt.: Atomowi żołnierze wolności. Archeologia magazynów broni jądrowej w Polsce, wydanej w 2019 r. przez Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Powstała również poświęcona temu zagadnieniu naukowemu strona internetowa „Trzecia Zona„. W programie prof. Grzegorz Kiarszys opowiada o wynikach swoich ciekawych badań oraz dzieli się refleksjami na temat możliwości poznawczych nowoczesnych metod badań archeologicznych i ich wykorzystania w nauce historycznej.
Prof. Grzegorz Kiarszys w wyniku analizy nieznanych dotąd w nauce materiałów archiwalnych oraz szpiegowskich zobrazowań satelitarnych (m.in. pochodzących z archiwów CIA), a także badań pozostałości materialnych ustalił, iż w wybudowanych w Polsce pod koniec lat 60. XX w. trzech bazach wojskowych w Podborsku, Brzeźnicy-Kolonii i Templewie znajdowały się silosy, w których magazynowano głowice jądrowe i dowiódł, że przechowywana w Podborsku taktyczna amunicja jądrowa, w przypadku konfliktu zbrojnego z Zachodem miała być wykorzystana m.in. do ataku na Danię i Francję. Te i inne wyniki badań stały się podstawą nakręcenia trzech filmów dokumentalnych – dla kanału Science Channel USA do serii „Abandoned Engineering” i „What on Earth” (emitowane również w Europie m.in. przez kanał premium National Geographic) oraz filmu dla duńskiej telewizji państwowej DR2 w serii „Atombomberne over Danmark”, epizod 5. Prof. Grzegorz Kiarszys brał udział w procesie tworzenia scenariuszy, konsultował je naukowo a także uczestniczył w realizacji programów. Wyniki badań były szeroko komentowane przez zagraniczne portale: National Geographic International, Live Science, FoxNews, CNN, Daily Mail, The Sun.
ODCINEK 3: LIGA NARODOWA W ZABORZE PRUSKIM I JEJ DZIAŁACZE
Gośćmi trzeciego odcinka z cyklu „Nos Kleopatry i Wąsy Borkowicza – Spotkania z uniwersytecką Historią i Archeologią w Szczecinie” realizowanego we współpracy Instytutu Historycznego Uniwersytetu Szczecińskiego i portalu wSzczecinie.pl są prof. dr hab. Tomasz Sikorski oraz prof. dr hab. Adam Wątor, którzy w rozmowie z dr. hab. Erykiem Krasuckim, prof. US, gospodarzem programu, przedstawiają swoją najnowszą wspólną monografię pt. „Liga Narodowa w zaborze pruskim i jej działacze” (Neriton, 2021).
“[…] Monografia autorstwa Profesorów Sikorskiego i Wątora nie tylko porządkuje dotychczasowy stan badań, ale przede wszystkim jest pierwszą w historiografii próbą- dodajmy udaną-kompleksowego ukazania dziejów Ligi Narodowej w zaborze pruskim. Historycy szczecińscy napisali dzieło wybitne, wielowątkowe, przedstawiające dzieje LN wszechstronnie, odkrywając fakty dotąd nieznane, wykorzystując przy tym ogrom zróżnicowanego materiału źródłowego i literatury przedmiotu (…) możemy mówić o monografii wręcz pionierskiej, stanowiącej cenne uzupełnienie legendarnej już pracy Stanisława Kozickiego” (fragment recenzji prof. dr. hab. Witolda Wojdyły).
ODCINEK 4: HISTORIA POMORZA W XX WIEKU
Czwarty odcinek naszego programu jest inny niż poprzednie choćby pod tym względem, że nie został nagrany w Szczecinie, lecz w Greifswaldzie. Jest to jednak jak najbardziej kolejne spotkanie z historią, której Szczecin stanowi istotną część. Gościem prof. Eryka Krasuckiego jest tym razem dr Tomasz Ślepowroński, wicedyrektor Instytutu Historycznego US, który w Greifswaldzie współtworzył najnowszą wystawę Pommersches Landesmuseum poświęconą historii Pomorza w XX wieku.
W rozmowie dr Ślepowroński przybliża zarówno powstanie tejże wystawy, w której odpowiedzialny był za część dot. okresu po 1945 roku, jak i znaczenie współpracy między historykami polskimi i niemieckimi w pisaniu o dziejach Pomorza- co prawda z różnych perspektyw, ale w celu wzajemnego zrozumienia różnic w niemieckich i polskich doświadczeniach dot. tego regionu Europy. Na tle dyskusji o badaniach naukowych Gościa programu zapoznamy się również z ciekawymi spostrzeżeniami porównawczymi dot. życia akademickiego w Polsce i w Niemczech.
ODCINEK 5: GROBOWCE MEGALITYCZNE NA POMORZU ZACHODNIM
Konstrukcje megalityczne niemal od zawsze budziły niezwykłe zainteresowanie, fascynację i podziw. Niewątpliwie należą do najbardziej spektakularnych źródeł archeologicznych w kontekście pradziejów, nie tylko Polski, ale i całej Europy. Megality mogą dostarczyć niezapomnianych wrażeń związanych z bliskim, namacalnym kontaktem z daleką przeszłością i stać się ważnym elementem edukacji i promocji.
Piąty odcinek naszego programu przybliża problematykę związaną z grobowcami megalitycznymi na Pomorzu Zachodnim podsumowując ponad dziesięcioletnie badania dr Agnieszki Matuszewskiej z Katedry Archeologii Instytutu Historycznego. Pretekstem do spotkania jest najnowsza monografia gościni programu, która niebawem ukaże się nakładem Wydawnictwa Naukowego US pt.: „Odkryć co pozornie nieznane. Megality Pomorza Zachodniego”.
W rozmowie poruszanych jest szereg różnych wątków. Jednym z nich jest spojrzenie na grobowce megalityczne jako jedne z najbardziej spektakularnych zabytków archeologicznych, które mogą doskonale wpisać się w programy rozwoju archeoturystyki. Megality, to także część dziedzictwa kulturowego regionu. Do umiejętnego, fachowego zarządzania nim przygotowują studia magisterskie na kierunku menedżer dziedzictwa kulturowego, realizowane w Instytucie Historycznym US.
ODCINEK 6: O POLSCE, NIEMCZECH, POMORZU I ŚWIECIE
Gościem dr. hab. Eryka Krasuckiego, prof. US w kolejnym odcinku naszego programu realizowanego jak zawsze we współpracy z portalem wSzczecinie.pl był prof. dr hab. Jan M. Piskorski- historyk, publicysta, pisarz, eseista i wieloletni pracownik IH, oraz od lat ważna postać m.in. dla historiografii naszego regionu i jej umiędzynarodowienia.
Pretekstem do bogatej rozmowy były trzy najnowsze publikacje monograficzne Profesora: Polska i Niemcy. Blaski i cienie tysiącletniego sąsiedztwa (Bellona, 2017), Pomeranika (Bellona, 2021) oraz Gorzka sól historii. Migracje i transformacje (Bellona, 2021).
ODCINEK 7: O CZECHOSŁOWACJI I CZECHACH W SZCZECINIE
W niniejszym odcinku naszego instytutowego cyklu „Nos Kleopatry i wąsy Borkowicza: spotkania z uniwersytecką historią i archeologią w Szczecinie” profesor Eryk Krasucki porozmawiał z dr hab. Anną Szczepańską-Dudziak, prof. US nt. czechosłowackich wzgl. czeskich wątków w historii najnowszej Szczecina na tle stosunków polsko-czeskich.
Przypominamy przy tej okazji tytuł najnowszej monografii p. Profesor: „Szczecin czechosłowackim oknem na morza i oceany. Szczecin w stosunkach polsko-czechosłowackich 1945–1989” (Szczecin: IPN, 2021).
ODCINEK 8: Z DZIEJÓW BADAŃ NAD SZTUKĄ POMORZA ZACHODNIEGO
W ramach cyklu realizowanego przez Instytut Historyczny US we współpracy z portalem internetowym wszczecinie.pl, dr hab. Eryk Krasucki, prof. US tym razem rozmawiał z dr hab. Barbarą Ochendowską-Grzelak, autorką książki pt. „Franz Kugler (1808–1858), Hans Lutsch (1854–1922) i Hugo Lemcke (1835–1926). Z dziejów badań nad sztuką Pomorza Zachodniego” (Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2023). Profesor B. Ochendowska-Grzelak w swoich badaniach zajmuje się historią sztuki i historią Pomorza ze szczególnym uwzględnieniem sztuki na dworze książąt pomorskich oraz historii ochrony dóbr kultury XIX i XX wieku.
