Nowy program studiów na Archeologii
Archeologia to styl życia (a niektórzy twierdzą, że również stan umysłu) 😊. W związku z tym jeśli lubicie podróże, intelektualne zagadki, nie boicie się nowoczesnych technologii zapraszamy na studia archeologiczne na Uniwersytecie Szczecińskim.
Od nowego roku akademickiego zaczynamy realizację zupełnie nowego programu studiów na kierunku Archeologia!!! Wprowadziliśmy w nim przedmioty, których nie ma na innych uczelniach lub są realizowane w szczątkowej postaci. Poniżej możecie przeczytać o nowych modułach, które wprowadziliśmy do naszego programu.
Cyfrowa archeologia
Jeden z nowych modułów poświęcony jest cyfrowej archeologii i metodom teledetekcyjnym. Ponad 100 godzin zajęć praktycznych na I. stopniu archeologii przeznaczyliśmy na naukę pracy w systemach informacji geograficznej, analizy archiwalnych map oraz zdjęć lotniczych, modelowanie 3D w technologii structure from motion, pracę z danymi z lotniczego skanowania laserowego, tworzenie baz danych przestrzennych… i wiele innych umiejętności niezbędnych we współczesnej archeologii i nie tylko.
Archeologia śmierci
Jednym z kluczowych elementów naszego nowego programu będą zajęcia, które generalnie nazwać można archeologią śmierci. Chcemy zaproponować studentom serię ponad 160 godzin wykładów, ćwiczeń i konwersatoriów, w trakcie których zapoznają się zarówno z kulturowym, jak również biologicznym aspektem badań nad śmiercią w archeologii.
Śmierć rozpatrywana z perspektywy kultury wydaje się być tak istotnym zjawiskiem, że dopuszcza się wręcz analizowanie całych społeczności przez jej pryzmat. Dlatego ważnym elementem naszego programu staną się zajęcia, na których będziemy omawiać teorię badań nad śmiercią z perspektywy kultury, czy dyskutować o obrządkach pogrzebowych od pradziejów do czasów niemal współczesnych. Sporo miejsca poświęcimy również na zagadnienia związane z tym w jaki sposób wyciągać wnioski na temat poszczególnych społeczności w oparciu o tak specyficzny rodzaj danych, jakimi są pochówki.
W nowym programie nie zabraknie zajęć z antropologii fizycznej, na których będziemy omawiać tematy związane z powstaniem, ewolucją i zróżnicowaniem rodzaju Homo, także miejscem człowieka wśród naczelnych. Wykłady i ćwiczenia obfitujące w praktyczne informacje na temat pracy z kośćmi ludzkimi, sposobami eksploracji, metodami pomiaru szkieletu ludzkiego czy określaniem płci i wieku zmarłego zostaną uzupełnione o najnowocześniejsze i zaawansowane metody badań bioarcheologicznych wykorzystywanych w archeologii oraz sposobami prezentacji danych źródłowych stanowiących podstawę do analiz stosowanych w archeologii w celu odtworzenia przeszłości człowieka.
Archeologia sądowa
W nowym programie studiów na Archeologii znajdziecie również zajęcia poruszające tematykę archeologii sądowej. Archeologia sądowa jest jedną z młodszych subdyscyplin archeologii. Oznacza zaangażowanie technik eksploracji i dokumentacji przy ścisłej współpracy z organami ścigania, dla potrzeb badania miejsc przestępstwa przeciwko zdrowiu lub życiu ludzkiemu, w tym zbrodni wojennych. Archeolodzy sądowi pracują także przy badaniu miejsc katastrof naturalnych i tych związanych z działalnością człowieka. Potencjał archeologii sądowej wykorzystuje Międzynarodowy Trybunał Karny (International Criminal Court – ICC), Interpol, wymiar sprawiedliwości wielu krajów: USA, Australii, Wielkiej Brytanii, krajów Beneluksu. Archeolog sądowy oferuje organom ścigania nie tylko umiejętności związane z eksploracją i dokumentacją, ale także umiejętność „czytania” śladów (zmian gruntu), wiedzę z zakresu antropologii fizycznej i procesów zmian jakim podlegają szczątki od chwili śmierci do ich wydobycia czy oględzin (procesy tafonomiczne). Potrafi ocenić czy stany zaobserwowane na kościach mają związek z przestępstwem, czy też są wynikiem działania czynników naturalnych. I jako biegły (czyli expert witness) występuje w trakcie procesu sądowego. Zgromadzone i udokumentowane przez archeologa sądowego dowody pozwalają zrekonstruować przebieg zdarzenia, zweryfikować zeznania sprawcy, a wreszcie sformułować zarzuty. Jednakże archeolodzy, nie tylko archeolodzy sądowi, występują jako biegli w sprawach dotyczących przestępstw i wykroczeń przeciwko dziedzictwu kulturowemu.
Archeologia śródziemnomorska
W programie pojawią się także zajęcia z archeologii śródziemnomorskiej, na których opowiemy Wam o historii i kierunkach badawczych na obszarach śródziemnomorskich, osiągnięciach kultury materialnej obszaru, podstawach gospodarczych, organizacji przestrzennej, produkcji i wymianie handlowej. Przedstawimy także procesy mające związek z życiem społecznym mieszkańców omawianych regionów. Całość będzie oparta na interesującym i spektakularnym materiale źródłowym pochodzącym z wybranych stanowisk archeologicznych.
Archeologia środowiska
Nowoczesna archeologia nie może nie być interdyscyplinarna. Nasz nowy program studiów realizuje ten paradygmat w sposób przemyślany i kompleksowy, pochylając się nad wszystkimi etapami pracy naukowej – od zaawansowanych technik poszukiwania stanowisk, przez dokumentację i zarządzanie źródłami, ich analizę i na koniec – refleksję nad tym, co zostało znalezione. Nie może w tym zabraknąć archeologii środowiska, a więc badań przyrodniczego otoczenia człowieka w kontekście form jego eksploatacji i zasiedlenia. Nikt nie wie tego lepiej niż my na Pomorzu Zachodnim, gdzie różnorodność krajobrazu od zawsze była magnesem przyciągającym gromady ludzkie. Wybrzeże morskie, rozbudowana hydrografia, lasy i śródlądowe wydmy – czegóż więcej mógł chcieć łowca i zbieracz z okresu mezolitu? Pyrzyckie płaty czarnoziemu skutecznie przyciągnęły pierwszych – nie tylko w skali regionu – rolników, w epoce brązu znakomicie wykorzystywano możliwości bezpośrednich kontaktów ze Skandynawią, itd., itp. Mamy związane z tym fantastyczne źródła archeologiczne, jednak nie sposób ich zrozumieć, jeśli nie wziąć pod uwagę cech środowiska przyrodniczego z okresu, któremu poświęcamy nasze badania. Tym się zajmujemy, tego chcemy uczyć naszych studentów.
Kurs podstawowy z archeologii różnych epok
Przedmioty kursowe to kanon zajęć, który ma zapoznać studentów z całym przekrojem dziejów człowieka. Poza solidną dawką podstawowej wiedzy, niezbędnej adeptom archeologii, w ramach poszczególnych zajęć studenci mają możliwość zapoznania się z autorskimi badaniami prowadzonymi przez pracowników Katedry. W trakcie wykładów studenci dowiedzą się więc o tajemnicach kamiennych kręgów znajdowanych na Pomorzu, o dramatycznych wydarzeniach w grodzie Wicina, zniszczonym przez Scytów, czy o neandertalskich mieszkańcach jaskiń. W ramach wykładów kursowych studenci mogą też zapoznać się z elementami archeologii obszarów nadbałtyckich, w tym odkryciami archeologii podwodnej oraz historią Wikingów i Słowian. Integralną częścią przedmiotów kursowych są zajęcia ze źródłoznawstwa danej epoki, na których studenci mogą bliżej przyjrzeć się różnym kategoriom zabytków archeologicznych.
Archeologia nowożytności
W nowym programie obok klasycznego kursu z archeologii starożytności i średniowiecza mamy również zajęcia poświęcone okresowi nowożytnemu i współczesności. Nowożytność może być również bardzo interesującym okresem dla badań archeologicznych, czego dowodzi poniższy przykład. Wczesnonowożytne pochówki w kryptach są interesującym fenomenem. Ich badania muszą być prowadzone w szerokim kontekście religijnym, genealogicznym i społeczno-historycznym. Dzięki wentylowanemu wnętrzu doskonale zachowują się często wszystkie organiczne elementy: sarkofag/trumna, tkaniny i ciała. Te ostatnie ulegały naturalnej mumifikacji czemu sprzyjał m.in. odpowiedni dobór roślin wypełniających trumnę. Na sarkofagu umieszczano inskrypcje, herby, emblematy, które wnoszą wiele informacji o zmarłym i ówczesnej kulturze pogrzebowej. Niestety, częste zamurowywanie otworów wentylacyjnych krypt doprowadzało do zniszczenia tych elementów i rozkładu ciała.
Zarządzanie dziedzictwem kulturowym i archeoturystyka
Celem zajęć jest wyposażenie studentów w wiedzę i umiejętności ułatwiające badania, promocję i ochronę dziedzictwa archeologicznego w warunkach współczesnej gospodarki rynkowej. Zdobywana na zajęciach wiedza ma także na celu ułatwienie podjęcie ewentualnej pracy w zawodach nie związanych bezpośrednio z archeologią. Na pierwszym stopniu studiów studenci mają do dyspozycji zajęcia wprowadzające w tą tematykę i realizujące także cele metodyczne, związane z ogólnym przygotowaniem do prowadzenia studiów i badań archeologicznych.